Peeze Blog Samen met Ouwehands Dierenpark vergroenen we de koffieplantages in Peru

Samen met Ouwehands Dierenpark vergroenen we de koffieplantages in Peru

Rik van Paassen

14 oktober 2022

Koffie is een natuurlijk product dat van oudsher in de bossen van Ethiopië groeit. Toch is het verbouwen van koffie op veel plekken in de wereld veranderd in monocultuur: Grote velden met enkel koffiestruiken, wat ten koste gaat van de biodiversiteit en ook kwaliteit van de koffie. Zonde als je het ons vraagt! Daarom hebben we met Ouwehands Dierenpark en koffiecoöperatie CEPRO Yanesha in Peru de handen ineengeslagen om de koffieplantages verder te vergroenen.

Wat is monocultuur en waarom willen we hierin veranderen?

In Ethiopië kom je het nog steeds tegen: Wilde koffie groeiend in de bossen. Het is een gewas dat namelijk erg goed gedijt in een natuurlijke omgeving. Vanuit efficiëntie is echter in veel landen de overstap naar monocultuur gemaakt. Dit maakt het mogelijk om sneller en machinaal te werken en het geeft meer oogst per hectare. Maar er kleven ook veel nadelen aan. Zo zorgt monocultuur voor uitputting van de bodem, waardoor meer bemesting nodig is. Daarnaast leidt het tot een sterke daling in biodiversiteit en wordt de landbouwgrond gevoeliger voor klimaatverandering, extreme weersomstandigheden en plagen. Gelukkig krijgt dit thema steeds meer aandacht en investeren koffieboeren in toenemende mate in regeneratieve landbouw zoals agroforestry (boslandbouw).

De impact van monocultuur op biodiversiteit

Vergroening van de koffieplantages in Peru

Dat koffie verbouwd moet worden in harmonie met de natuur, dat is gelukkig al vanzelfsprekend voor de koffieboeren van de CEPRO Yanesha koffiecoöperatie in Peru. De plantages zijn gelegen in het door Unesco erkende natuurreservaat Oxapampa-Ashaninka-Yanesha Biosphere Reserve, een van de laatste ongestoorde ecosystemen in de centrale jungle van het land. Er leven dan ook veel bijzondere diersoorten in de regio, waaronder brilberen, poema’s, apen en vele soorten vogels.

De koffieboeren maken deel uit van de inheemse Yanesha indianengemeenschap en zijn vanuit hun cultuur sterk afhankelijk van en nauw betrokken bij hun natuurlijke omgeving. Hoewel de koffie al biologisch verbouwd wordt via agroforestry, zijn er door de jaren heen veel exotische houtsoorten geplant zoals Eucalyptus en tropische dennen. Dit zijn snelle groeiers en leveren additioneel inkomen voor de koffieboeren, maar ze dragen weinig bij aan de biodiversiteit. De coöperatie had daarom de wens om de plantages verder te vergroenen en diversifiëren door aanplant van inheemse (fruit)boomsoorten. Daarnaast willen ze de lokale gemeenschap nog meer meenemen in het belang van bescherming van de lokale flora en fauna.

Ketensamenwerking door gedeelde ambities

Vorig jaar startte Ouwehands Dierenpark al met de Bean Impact koffie van Peeze, afkomstig van deze Peruaanse koffiecoöperatie. De plannen van de coöperatie voor het verder vergroenen van de plantages en verbeteren van de lokale biodiversiteit sluit naadloos aan bij de ambities van Ouwehands Dierenpark en vormde daarmee een prachtige aanvulling. Vanuit Peeze en Ouwehands Dierenpark hebben we daarom de handen ineengeslagen om de financiering van dit project rond te krijgen.

De aanpak en eerste resultaten

Januari 2022 ging het project van start en zijn er voor het eerste jaar 5 plantages geselecteerd waar de bomen worden aangeplant. Al deze plantages zijn gelegen in Gramazu, aan de rand van het Yanachaga-Chemillén National Park. Met een bosexpert is uitgezocht welke boomsoorten het beste aangeplant kunnen worden. Dit zijn voornamelijk inheemse boomsoorten die de biodiversiteit ten goede komen en in sommige gevallen bomen die ook een functie voor de boer hebben. Denk bijvoorbeeld aan fruitbomen die voor voedsel en extra inkomsten zorgen en bepaalde boomsoorten die uiteindelijk waardevol hout opleveren. Er zijn zo’n 15 boomsoorten geselecteerd, waarvan de zaden in de natuur verzameld worden om vervolgens op te kweken. Dit laatste gebeurt in de nursery, een kleine kwekerij die normaal gesproken voor nieuwe koffieplantjes gebruikt wordt.

Sinds begin van het jaar zijn er 420 boompjes uitgeleverd en aangeplant. Het gaat hierbij om de soorten Ulcumano (een inheemse naaldboom), avocado, walnoot en eikenbomen. Van alle geplante bomen worden GPS coördinaten vastgelegd om de groei en ontwikkeling goed te kunnen volgen. In de nursery worden ondertussen nieuwe stekjes opgekweekt en in dit najaar volgen nog diverse soorten fruitbomen.

De Amazonemotmot als symbool voor natuurbescherming

Naast de daadwerkelijke aanplant van bomen is het creëren van meer bewustwording rondom natuurbescherming een belangrijk onderdeel van het project. De Amazonemotmot vormt hierbij het symbool van de campagne. Deze vogel speelt door het actief verspreiden van zaden namelijk een essentiële rol in het lokale bosbeheer. Daarnaast heeft de vogel een belangrijke plek in de Yanesha cultuur. Hij wordt ‘Relojero’ genoemd, een verwijzing naar het Spaanse woord voor horloge (reloj). Bijzonder is namelijk dat deze vogel op 2 vaste momenten op de dag zingt: rond het middaguur en aan het einde van de dag. Hiermee weten de Yanesha indianen van oudsher dat het tijd is voor de lunch of dat de nacht eraan komt.

Bij de 5 deelnemende koffieplantages worden observatiepunten ingericht en informatiebordjes geplaatst met meer informatie over deze vogel. De coöperatie organiseert tours naar deze observatiepunten om de leden van de coöperatie en andere geïnteresseerden meer te vertellen over de lokale flora en fauna.

Impact verder uitbouwen

Het doel is om het project de komende jaren verder uit te bouwen, meer boeren aan te haken en ook de bezoekers van Ouwehands Dierenpark mee te nemen in de prachtige verhalen achter ieder kopje koffie. Kortom, een mooi project waarbij we met elkaar de koffieketen groener en toekomstbestendiger maken.

Benieuwd naar het hele verhaal en/of de smaak van deze bijzondere koffie? Lees meer over Bean Impact of bestel direct online.